آنچه در اینجا میخوانیم
آنچه که شما در مورد دعاوی تصرف عدوانی باید بدانید
یکی از مهمترین دعاوی و پرونده های جاری در محاکم قضایی دعاوی تصرف عدوانی است.
در این دعوا که عموماً برای مالکان دردسر آفرین است ،
فرد یا افرادی بدون مجوز قانونی یا رضایت مالک و یا متصرف قانونی ، ملک را به تصرف در می آورند.
در این جاست که مفهومی با نام تصرف عدوانی مطرح می شود. در ادامه به صورت مشروح تری در این زمینه توضیح خواهیم داد.
تنظیم دادخواست،لایحه ، شکواییه و …
تصرف عدوانی چیست؟
تصرف از ریشه (صرف) در لغت به معناى دست به کارى زدن، دگرگون شدن و چیزى را تحت استیلا و اقتدار خویش داشتن.
عدوانی بودن یعنی اینکه بدون اجازه و یا مخالف و مغایر با قوانین موجود و از روی قهر و غلبه و زور.
مطابق با ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی
«دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.»
به عبارت دیگر، تصرف عدوانی وقتی اتفاق می افتد
که مال غیرمنقول، بدون رضایت مالک آن از سوی کسی تصرف شود.
این عمل توسط قانونگذار جرم انگاری شده و برایش مجازات تعیین شده است.
یک مثال
اجازه دهید با مثالی مطلب را برای شما ساده تر و واضح تر سازیم،
فرض کنید که شما یک مال غیر منقول مانند زمین یا آپارتمانی دارید.
ممکن است مالک این ملک باشید یا این که مالاک نباشید و صرفاً مستاجر باشید.
اما بعد از مدتی فرد دیگری این ملک را از تصرف شما خارج میکند که در این شرایط به اصطلاح گفته می شود که تصرف عدوانی اتفاق افتاده است.
ملاحظات :
۱-مطلب مهم در خصوص تصرف عدوانی با توجه به توضیحات بالا این است
تصرف عدوانی فقط در رابطه با اموال غیرمنقول نظیر زمین و آپارتمان صادق است
نه در خصوص اموال منقول مانند ماشین و غیره که ممکن است عناوینی از قبیل سرقت، کلاهبرداری و خیانت در امانت را پیدا کنند
۲-همچنین برای دادگاه تفاوتی ندارد که شما در این دعوا مالک باشید یا مستاجر، بلکه در این شرایط تنها تصرف قبلی را در نظر می‌گیرد.
انواع تصرف عدوانی
به طور کلی تصرف عدوانی به دو دسته تقسیم می شود:
-
تصرف عدوانی کیفری
-
تصرف عدوانی حقوقی
تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرف مال متعلق به دیگری بصورت کاملاً عامدانه وبا اطلاع از اینکه مال ، تعلق به شخص دیگری دارد اتفاق بیافتد.
این جرم از جمله جرایم مرتبط به اموال و مالکیت است که موضوع آن نیز مال غیر منقول متعلق به دیگری است.
در صورت اثبات جرم، شخص از یک ماه تا یک سال به حبس محکوم می‌شود.در تصرف عدوانی کیفری، شخص باید مالکیت مال غیرمنقول را اثبات کند .
تصرف عدوانی حقوقی
طبق ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی
«دعوای تصرف عدوانی حقوقی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید.»
تصرف عدوانی حقوقی و کیفری شباهت‌های بسیار و تفاوت‌های کم و مهمی با هم دارند؛ این تفاوت‌ها عبارتند‌از :
تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
۱-وجود یا عدم وجود رکن روانی در تصرف عدوانی از مهمترین تفاوت های میان تصرف (عدوانی) کیفری و حقوقی، است .
فلذا برای اثبات مجرمیت شخص مرتکب در تصرف عدوانی کیفری، باید برای قاضی احراز شود که شخص مرتکب میدانسته مال، متعلق به غیر است.
۲- طبق ماده ۶۹۰ در تصرف کیفری باید احراز مالکیت صورت پذیرد ،
لیکن در تصرف عدوانی حقوقی نیاز به احراز مالکیت قبلی مال نیست.
۳-دعوای تصرف عدوانی حقوقی با تقدیم دادخواست قابل طرح است
ولی برای طرح دعوای تصرف عدوانیکیفری نیاز به تقدیم دادخواست حقوقی نیست و صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم و صدور حکم رفع تصرف کافی است.
برخی ملاحظات:
الف-لازم به یادآوری است که موضوع تصرف هم از حیث حقوقی و هم از لحاظ کیفری قابلیت رسیدگی و تعقیب دارد.
بنابراین، چنانچه در محکمه حقوقی دادخواست رفع تصرف تقدیم دادگاه شده باشد
در دادگاه کیفری صرفا باید متهم از حیث جرم تصرف عدوانی موضوع ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی تحت تعقیب واقع شود.
ب- طرح شکایت کیفری و تقاضای رفع تصرف منوط به احراز مالکیت شاکی است
به همین دلیل از غیر مالک قابلیت استماع ندارد و اقامه دعوی تصرف در صورتی قابلیت استماع دارد که خواهان دارای سبق تصرف باشد.
وکالت دعاوی ملکی ثبتی خود را به متخصصین حقوقی ما بسپارید
انواع مجازات های پیش بینی شده برای جرم تصرف عدوانی
برابر ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی و آنچه که در حقوق کیفری تبیین شده
« هر فرد اقدام به هر نوع تصرف از نوع عدوانی یا به وجود آمدن مزاحمت یا ممانعت از حق در مورد های مذکور نماید به مجازات ۱ ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و دادگاه موظف به رفع تصرف یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق می باشد».
همچنین، برابر ماده ۳۱۰ قانون مدنی
«در صورتی که فردی مالی را به عاریه و یا به ودیعه و مانند آن ها در دست داشته باشد و منکر آن گردد، از تاریخ انکار در حکم غاصب است.»
شرایط و چگونگی مرجع رسیدگی کننده به دعوای تصرف عدوانی
برای رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی در حالت کلی ، خواهان باید به دادگاه های عمومی مراجعه نماید.
لازم به ذکر است برای اینکه بتوانید شکایت کنید لازم نیست شما حتما مالک ملک باشید
گاهی احتمال دارد که شما مستاجر باشید و موجر یا همان صاحبخانه شما متصرف عدوانی باشد.
مطابق ماده ۱۲ قانون آئین دادرسی مدنی از نظر محلی دادگاهی را صالح می‌داند که مال در حوزه آن قرار گرفته است.
حتی اگر خوانده در آن مکان اقامت نداشته باشد.
بنابراین دعاوی تصرف باید در دادگاه عمومی محل وقوع مال غیرمنقول اقامه شود.
نوشته های مرتبط
همچنین برای رسیدگی به دادخواست دعوای تصرف عدوانی شما قبل از هر چیز ، باید شرایط خاصی را داشته باشید که در ادامه به طور خلاصه به آن‌ها می‌پردازیم:
۱-سابقه تصرف خواهان:
یکی ازمهمترین شروط رسیدگی به دادخواست ، که شما باید آن را مد نظر داشته باشید
این است که خواهان (یا فردی که شکایت کرده است) باید حتما مدتی از آن مال غیرمنقول استفاده نموده باشد.
به عنوان مثال اگر مورد پرونده شما ، یک منزل باشد، خواهان باید مدتی در آن اقامت کرده باشد
و این موضوع مورد قبول و تایید اطرافیان نیز باشد تا برای دادگاه اثبات شود که این مال غیرمنقول متعلق به خواهان بوده است.
همچنین لازم است ارتباط میان مال غیر منقول و متصرف برای مدتی ادامه داشته باشد تا بتوان آن را بعنوان سابقه پذیرفت وتعیین این مدت نیز به عرف وابسته است.
۲-عدم سبق تصرف خوانده:
از نکات دیگری که در برخی موارد موجب سردرگمی خواهان ، خوانده و یا قاضی می‌شود
این است که قاضی فقط در شرایطی می‌تواند حکم بدهد که خوانده حتما بعد از تصرف خواهان اقدام به تصرف اموال غیرمنقول کرده باشد.
در غیر این صورت قاضی نمی‌تواند برای خوانده حکم صادر کند.
صدور حکم رفع تصرف علیه کسی جائز است که تصرف او لاحق بر تصرف خواهان باشد.
بر این اساس ، خوانده نباید قبلا”هیچگونه تصرف قبلی در مال موضوع دعوی داشته باشد
وگرنه او خود نیز متصرف سابق است و صدور دستور رفع تصرف علیه متصرف سابق فاقد وجاهت قانونی است.
۳-عدوانی بودن تصرف:
شما بایداین نکته مهم را در نظر داشته باشید
که در صورتی به دادخواست شما در این دعوا رسیدگی می‌شود که حتما این تصرف به زور و ناخواسته باشد.
(در حقیقت این مسئله باید بدون رضایت متصرف قبلی اتفاق افتاده باشد.)
لازم به ذکر است که در قانون به چنین چیزی اشاره نشده ، لیکن استفاده از لفظ عدوانی، چنین مسئله‌ای را واضح و روشن ساخته است.
فلذا مال باید بدون رضایت ، مورد تصرف قرار گرفته باشد. این شرط در مورد غصب هم وجود دارد.
۴-غیر منقول بودن مال مورد تصرف:
براساس ماده ۱۵۸ ق.آ.د.م شرط غیرمنقول بودن مال تصرف شده نیز یکی از نکات مهم دیگری که شما باید مد نظر داشته باشید.
بنابراین این دعوا شامل تصرف اموال منقول (مانند خودرو و … )نمی‌شود.
در مورد دعوای تصرف عدوانی کیفری بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی،
« هرکس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل: پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل‌ها و مراتع ملی شده، کوهستان‌ها، باغ‌ها، قلستان‌ها، منابع آب، چشمه سارها انهار طبیعی و پارک‌های ملی، تأسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و باید و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی‌حق معرفی‌کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی‌صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هرگونه تجاوز و یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود.»
مقایسه تصرف عدوانی با دعوای خلع ید
برابر بررسی های به عمل آمده گاهی بدلیل شباهت های میان دعوای تصرف عدوانی و دعوای خلع ید افراد دچار اشتباهاتی می شوند
که موجب رد دعوا در محاکم قضایی می شود.
فلذا باید بدانید که در دادگاه‌ها میان آن ها تمایز قائل می‌شوند و به هنگام ارائه هرگونه دادخواست حقوقی، باید از لفظ و عبارت درستی استفاده شود .
اما این دعوا با خلع ید چه تفاوت هایی دارد؟
الف- اصلی ترین تفاوت میان این دو این است که
تصرف عدوانی فقط مختص به مال غیر منقول می باشد، لیکن دعوای خلع ید، هم اموال منقول و هم غیرمنقول را شامل می‌شود.
ب- بر خلاف دعوای خلع ید، که حتما باید رای قطعی صادر شود تا لازم الاجرا گردد، در دعوای تصرف عدوانی چنین شرطی صادق نیست.
ج- برابر ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی می‌توان دعاوی حقوقی را خارج از نوبت هم رسیدگی کرد در صورتی که چنین امکانی برای خلع ید وجود ندارد.
د- در دعاوی خلع ید، مالک برای اثبات مالکیت خود را بر اموال غیر منقول ، به سند مالکیت نیاز دارد و در حقیقت این سند، قطعیت مالکیت را اثبات میکند لیکن در تصرف عدوانی، مالک فقط باید تصرف خود را اثبات نماید.
ه- وقتی که حرف از دعاوی تصرف می شود؛
منظورمان این است که تصرف مجدد اموال غیر منقول صورت گرفته و باید نسبت به این مسئله رسیدگی شود ،
لیکن در مورد دعوای خلع ید، آن چه که مورد بررسی قرار می گیرد ، خود ادعای مالک بودن فرد است.
و- یکی دیگر از تفاوت های میان این دو دعوا در این است که
دعوای تصرف ، از جمله دعاوی غیر مالی است و هزینه دادرسی آن‌ها نیز مانند دیگر دعاوی غیرمالی خواهد بود
اما در دعوای خلع ید، بر اساس قیمت ملک هزینه دادرسی تعیین می‌شود.
شما میتوانید در هرساعت از شبانه روز برای گرفتن مشاوره اقدام نمایید
نوشته های پیشین
با نحوه پیش فروش آپارتمان و چالش های احتمالی آن بیشتر آشنا شویم